Pijnstilling tijdens de bevalling

Bij de ruggenprik brengt de anesthesioloog met een naald een dun slangetje in je onderrug tussen je ruggenwervels. Via het slangetje brengt de anesthesioloog verdovingsvloeistof in de ruimte tussen de ruggenwervels: de epidurale ruimte. Hier lopen zenuwen die pijnprikkels van de baarmoeder en de bekkenbodem vervoeren. Als deze zenuwen worden uitgeschakeld, voel je de pijn van de weeën niet meer.
Behalve pijnzenuwen lopen in deze ruimte ook zenuwen die de spieren in het onderlichaam aansturen. Na een ruggenprik kan dus ook de spierkracht in de benen tijdelijk afnemen; bovendien krijg je minder gevoel in de benen en onderbuik. De ruggenprik wordt gezet op de verloskamer of op de recovery van de operatiekamers waarna je weer terug gaat naar de verloskamer, dit ligt er aan wat op dat moment mogelijk is voor de anesthesioloog. De ruggenprik werkt gemiddeld na 15 minuten.

Het dalen van je bloeddruk kan een bijwerking zijn van de ruggenprik. Je krijgt hiervoor eerst extra vocht via een infuus. Tijdens het verdere verloop van de bevalling worden de bloeddruk, polsslag en urineproductie regelmatig gecontroleerd. Ook wordt je temperatuur elke 2 uur gemeten. Je kan namelijk koorts krijgen van de ruggenprik. De baby wordt continue in de gaten gehouden door middel van een hartfilmpje (CTG-bewaking). Vanwege deze extra controles kunnen wij als je eigen verloskundigen deze pijnstilling niet toedienen en word je overgedragen aan de gynaecoloog van het Amphia ziekenhuis. Hier zal een klinisch verloskundige of arts-assistent samen met een verpleegkundige je bevalling verder begeleiden. Er moet altijd minimaal 30 minuten een hartfilmpje van de baby gemaakt worden om te beoordelen of de baby in een goede conditie is, voordat de ruggenprik gegeven kan worden.

Bijwerkingen en mogelijke complicaties van de ruggenprik

• Bloeddrukdaling. Door epidurale anesthesie worden de bloedvaten in de onderste lichaamshelft wijder; daardoor kan de bloeddruk dalen. Om dit te voorkomen krijg je een infuus met extra vocht. Door de bloeddrukdaling kan eventueel de hartslag van je baby ook veranderen. Dit wordt zichtbaar op het hartfilmpje (CTG-bewaking).
• Blaasfunctie. Door de verdoving van het onderlichaam kun je bij epidurale pijnbestrijding moeilijk voelen of je blaas vol is. Je krijgt uit voorzorg een blaaskatheter.
• Jeuk. Een lichte jeuk is soms een reactie op de gebruikte verdovingsvloeistof. Behandeling is zelden nodig.
• Rillen. Het kan gebeuren dat je na het prikken van de epiduraal gaat rillen zonder dat je het koud hebt. Dit is onschuldig en meestal van korte duur. Het rillen ontstaat door veranderingen in de temperatuurgevoel.
• Hoofdpijn. Bij 1% van alle patiënten met epidurale pijnbestrijding komt het voor dat de ruimte rond het ruggenmerg (de spinale ruimte) wordt aangeprikt. Het gevolg is hoofdpijn, die meestal pas de volgende dag optreedt. Het is een vervelende maar onschuldige complicatie. In de helft van de gevallen zijn eenvoudige maatregelen als rust, medicijnen en veel drinken voldoende om de klacht te verhelpen. In het geval dat de hoofdpijn blijft bestaan, zoekt de anesthesioloog naar een andere oplossing.
• Overige complicaties. De kans dat grote hoeveelheden verdovingsvloeistoffen ongewild in bloedbaan of hersenvocht terechtkomen is bijzonder klein. In een dergelijk geval wordt de ademhaling moeilijker; hiervoor kun je behandeld worden. Om deze en andere redenen word je tijdens en na het prikken intensief gecontroleerd.
• Rugklachten. Rugklachten tijdens de zwangerschap en rondom de bevalling komen bij 5-30% van de vrouwen voor. Rugklachten na een bevalling met epidurale pijnstilling worden niet rechtstreeks door de epidurale katheter veroorzaakt, maar zijn vermoedelijk eerder te wijten aan een langdurige ongebruikelijke houding tijdens de bevalling met trekkrachten op zenuwen en banden van bekken en wervelkolom. Wel kan de epidurale katheter tijdelijk een beurs gevoel geven op de plaats van de prik.

De voordelen van de ruggenprik:

• Het is de meest effectieve vorm van pijnbestrijding tijdens de bevalling, zowel tijdens de ontsluiting als tijdens het persen.
• Je kan zelf bepalen of je extra pijnstilling nodig hebt middels een begrensde doseerknop, bovenop de continue dosering die je standaard krijgt. Je hebt dus controle over de pijnstilling. Zo krijg je precies de benodigde hoeveelheid pijnstilling.

De nadelen van de ruggenprik:

• Soms wordt tijdens het persen de hoeveelheid pijnstilling verminderd of stopgezet als je niet voldoende persdrang voelt. Hierdoor is het mogelijk dat je tijdens het persen weer enige pijn kunt voelen.
• Het kan even duren voordat er een arts beschikbaar is die de ruggenprik kan zetten. De ruggenprik is dus niet geschikt als de bevalling al heel ver is.
• Je hebt iets meer kans op koorts dan bij een bevalling zonder ruggenprik. Als je koorts krijgt, krijg je meestal medicijnen (antibiotica) en krijgt je baby na de geboorte soms ook medicijnen. De kinderarts controleert je baby dan minstens 24 uur. Je blijft dan in het ziekenhuis.
• Het persen duurt gemiddeld 15 minuten langer dan bij een bevalling zonder ruggenprik.
• De ruggenprik heeft bij ongeveer 1 op 8 vrouwen onvoldoende resultaat. Dan moet gekeken worden of de katheter goed zit en of de verdovingsvloeistof sterk genoeg is. Soms is het nodig om opnieuw te prikken.
• Er is bewaking van jouw en je kind nodig.
• Na het zetten van de ruggenprik kun je niet meer rondlopen, in bad of onder de douche; wel kun je van houding wisselen in bed.
• De kans op een ernstige complicaties is zeer gering. Soms kunnen vervelende bijwerkingen optreden die niet ernstig zijn: bloeddrukdaling, hoofdpijn, krachtverlies in de benen, jeuk, verminderde blaasfunctie. Deze klachten zijn goed behandelbaar en van tijdelijke aard.